Året 2017 var prega av ei stor hending som skjedde for 500 år sidan: ein tysk augustinermunk kom med nye teologiske tankar og utfordra den etablerte geistlege og politiske eliten med å spikre 95 teser på ei kyrkjedør! Dette var uhøyrt, rett og slett opprørsk! Og konsekvensene var store - visst nok.
Ikkje alt var berre bra i følgje av denne hendinga, men det meste gav nye moglegheiter til mange: skulegang for allmennheita, ein boom i biletkunst og musikk og ei ny nasjonal og lokal bevistheit for heile Europa.
Å feire derfor denne hendinga var eit "must" - også for kormiljøet i Volda.
Saman med ei rekkje lokale "vokalkjendisar" og musikarane i Quest gjekk Volda kyrkjekor og Volda Vokal saman om eit korprosjekt som var vel ganske unikt for heile lokale kormusikkhistorien sålangt: nær 85 songarar samla seg mange tysdagar og onsdagar i mange veker i over eitt og eit halvt år for å øve intenst på eit utfordrande program med a-cappella-musikk frå ulike epokar - inklusive ei urframføring.
Målet var å reise til Tysklands delstat Sachsen og syngje dette programmet 4 gongar i 4 forskjellige kyrkjer i 4 forskjellige byer.
Kvifor Sachsen? Jo, fordi Sachsen var det første fyrstedømmet som tok Luther si lære til seg - og fordi eg som er født og oppvaksen i Dresden, hadde dei beste kontaktene.
Måndag 3. juli 2017 møtt koret opp framfor sentralstasjonen i Berlin. Ein del kom frå ferien, ein del var allereie i Berlin, og ein del kom direkte med fly frå Norge. Sjefsreiseleiaren vår, Kjell Tore, hadde organisert to bussar frå eit reisebyrå i Polen. Dei henta oss og køyrte oss til Dresden der vi hadde bestilt rom på Art'otel. Hotellet ligg veldig sentralt, noko som var rett og slett ideelt for oss. Nokre minutt å gå til fots, og ein var midt i det historiske sentrumet.
Tysdag 4. juli 2017 var meir eller mindre ein dag til individuelt bruk. Eg hadde anbefalt å ta ein guida busstur gjennom heile byen. Dette viste seg å vere ein god idé som dei fleste fulgte etter.
Onsdag 5. juli 2017 skulle vere vår første dag med synging. Vi køyrte med bussene våre til ei kyrkje i bydelen Klotzsche som ligg i nordkanten av byen. Kantoren der er ein av mine kjære studiekollegaene som gav oss tillatelse å bruke kyrkja til øvingslokale. Sidan vi ikkje skulle betale noko leige hadde vi avtalt å syngje ein mini-konsert etter øvinga. Dette blei godt tatt imot - sjølv om ikkje så mange hadde tatt seg turen til denne avsidesliggjande kyrkja. Uansett var det viktig og kjekt for oss.
Torsdag 6. juli 2017 reiste vi til Geithain, ein liten by med ein bykjerne frå renessanse- og barokktida som ligg mellom Leipzig og Chemnitz. Før eg kom til Volda, var eg kantor her, og kontaktene til folka her har eg framleis. Dei er kjekke og utruleg gjestfrie - noko som vi alle (over 80 stykkar!) skulle få kjenne på kroppen! Dei hadde organisert mat og drikke i store mengder og byrja allereie å servere etter vi kom inn i prestegarden. Så blei vi mette og lurte på kor vi skulle greie å syngje no! Vi skulle jo øve før vår første konsert... Men det gjekk bra. Og så gjekk også konserten bra. Kyrkja var nesten fullsatt. Det var veldig kjekt å sjå. Sjølv om eg har vore i Geithain berre 1 1/2 år, har dei ikkje gløymd meg. Eg blei verkeleg rørt...
Etter konserten blei vi invitert til grillmat med forskjellige slags pølser, pastasalater, salater og brus og øl... Dette var eit skikkeleg festmåltid. Morosamt var at presten kom med ei stor kasse med vinflaskar...
Fredag 7. juli 2017 - på planen sto det konsert i Dresden. Eg hadde booka oss inn i ei av dei sentrumskyrkjene, Dreikönigskirche. Det var i 2014 at eg spelte her min første orgeleksamen. No skulle vi syngje her programmet vårt. Koristane likte seg godt i denne fantastiske akustikken. Det blei også ein fantastisk konsert - sjølv om det var ikkje så mykje publikum. Akustikken bidro at vi fekk klangen i koret meir uttrykksfull. Dei store linjene i kvar stemme kom tydelegare fram. Sånt sett var dette den beste konserten av alle fire på denne turneen.
Laurdag 8. juli 2017 køyrde vi til Meissen, ein fin liten by ca. 30 km nordvest frå Dresden. I middelalderen har Meissen vore hovudstad av grevskapet Sachsen-Meissen. Greven hadde oppgåve å beskytte grensa av det romersk-tyske keiserriket mot dei slaviske folka (sorberne, tsjekkerne, polakkerne) i øst, ei oppgåve som førte til at Sachsen si grenselinje vart flytta mot øst steg for steg kvar gong når slavene tok til våpen for å plyndre eller vise misnøye. Sorberne viste spesielt mykje motstand, men blei til slutt omslutta av tyske bosetjingar slik at sorberne framleis har sitt territoriet i Nord-Sachsen og Sør-Brandenburg den dag i dag. Forholdet mellom tyskerane og sorberne kan samanliknast med forholdet mellom nordmenn og samene. Minoriteten har alltid hatt vanskar for å ta vare på sin kultur og sitt språk. I århundre fekk sorberne ikkje levd slik dei ville. Mange blei "tyskifiserte". Det er årsaka til at den eine sorbiske dialekten (niedersorbisch = nedresorbisk) er i ferd med å døy ut. Det fins knapt 10 000 mennesker som høyrer denne folkegruppa til, og ikkje alle har tatt vare på språket sitt heller. Den andre folkegruppa frå Nord-Sachsen (regionen kallast for "Lausitz") har hatt meir flaks. Dei er kring 150 000 mennesker. Dei har radiostasjon, kultursenter og mange andre kulturinstitusjoner som tek vare på språk og kultur. Dette er gledeleg å sjå. - Familien min har tilknytting til denne folkegruppa frå Lausitz: min bestefar var sorber, men snakka diverre ikkje sorbisk slik at språket ikkje har overlevd i familien vår. Sjølv om eg ikkje snakka sorbisk, så fekk eg høve til å komponere ei sorbisk adventskantate i 2006. Oppdraget fekk eg frå eit ungdomskor som har tilknytting til det sorbiske kultursenteret i Bautzen, den sorbiske "hovudstaden"...
Men tilbake til turneen vår: Meissen er ein by med mange fin restaurerte bygningar i renessanse- og barokkstil. Heile sentrum har blitt tatt vare på, sjølv om det vart bomba under 2. verdskrig og øydelagt under den store flaumen i 2002. Meissen er verdskjent for sin porselen. - Eg kan berre anbefale å besøkje porselenmanufakturen som har eit fint museum med visningsverkstad der ein kan sjå korleis porselenet blir til frå forming via dekorering til brenning - og til sal! Det kostar flesk om ein har lyst til å kjøpe noko...
Siluetten av byen er prega av Meissen borg som tronar høgdt over sentrumet rett ved elvebredden til elva Elbe. Mest markant er dei to tårna til domkyrkja oppe i borga. Og i denne kyrkja hadde vi konsert denne seine ettermiddagen. Meissen domkyrkje er eit gotisk bygg (1250) med opphavet frå eit kapell frå 900-tallet. Dermed er denne kyrkjestaden ein av dei eldste i Tyskland generelt. Kyrkjerommet er prega av slanke søyler og ein stor akustikk med lang etterklang. For å ikkje for eit smell grunna denne akustikken hadde vi valt eit program som var tilpassa forholda. Det fungerte veldig bra, og publikumet likte tydelegvis det dei høyrde. Vår opptreden var ein del av ein andakt. Presten las ein bibeltekst og hold ei lita preike før vi avrunda denne timen med kormusikk frå Edvard Grieg og Magnar Åm.
Etter konserten åt vi eit skikkeleg festmåltid i restauranten "Domkeller" der vi sjølvsagt hadde forhandsbestilt.
Søndag 9. juli 2017 køyrde vi til Leipzig, den siste stasjonen på vår konsertturné. Leipzig er ein storby med lang tradisjon i handel og kultur. "Leipziger Messe" - ei internasjonal handelsmesse - har røtter langt tilbake til 1100-tallet. Kvart år rundt søndagane "Jubilate" (3. søndager etter påske) og "Michaelis" (september) samla seg handelsreisande folk på marketet i byen for å selje varene sine. Kvifor Leipzig? Ja, det er eit godt spørsmål, og ein må sjå på eit historisk Europa-kart for å finne svaret: Leipzig låg på den gamle handelsvegen "Via Regia" som førte frå Paris i Frankrike til Novgorod i Russland. Novgorod var hovudstad i Russland den tid. Borgarskapet tente godt på desse marknadane. Det gjorde også kurfyrsten i Sachsen. Og dette er grunne til at Leipzig kunne utvikle eit rikt og mangfaldig kulturliv som tiltrakk seg store namn.
Blant musikkentusiastar og utøvande musikarar er Leipzig kjent som byen der Johann Sebastian Bach hadde sitt virke som kantor i St. Thomaskirche. Men også andre storheitar har budd og jobba har: Felix Mendelssohn-Bartholdy, Robert Schumann, Richard Wagner, Johannes Brahms, Max Reger og mange andre som er kanskje litt mindre kjente. Sentrumskyrkjene var dei store musikksentrene i Bach si tid. Det som er kanskje ikkje så kjent, er at også i Bach si tid byrja eit borgaleg konsertmiljø å ta til. Bach sjølv var ein del av det: konsertane som han organiserte og framførte, fant stad i dei veldig populære kaféhusa. Her spelte dei kammer- og orkestermusikk. Etterkvart når kaféhusa vart for små for å romme alle tilhøyrarar, så flytta konsertane til dei store lagerromma til tekstilhandlarane (Gewandhaus). Den dag i dag eksisterer "etterkomaren" av Bach sitt lille orkester: Leipziger Gewandhausorchester - eit orkester av verdsklasse. Ein av orkesterets dirigentene var Felix Mendelssohn-Bartholdy. Han har æren for å gjenoppdage Johann Sebastian Bach sin musikk etter ein periode der barokkmusikk ikkje sto på konsertprogram. Og vi skal ikkje gløyme at Edvard Grieg studerte ved byens musikkonservatoriet - ein institusjon som sjølve Mendelssohn sto som gründer for. Leipzig var altså eit naturleg bindeledd for vårt konsertprogram også. Kjekt at vi fekk avslutte turneen her.
At vi fekk syngje i St. Nikolaikirche, den andre store sentrumskyrkja ved sida av St. Thomas, har eg å takke for mi studietid i Dresden. Ein av studiekollegane jobba her som korleiar og konsertadministrator.
Konserten var ei verdig avslutting for oss, sjølv om vi ikkje fekk syngje fram for ei fullsatt kyrkje. Men dei som kom, var verkeleg begeistra.
Kva skal ein gjere etter å ha fullført den siste konserten? Jo, ein må feire! Det gjorde vi altså i restauranten "Auerbachs Keller" - ein velkjent stad med historisk sus også. Dei som er glad i tysk klassisk litteratur har sikkert høyrt (eller gar lest) "Faust" av Johann Wolfgang von Goethe. I dette verket fins det eitt kapittel som handlar om Dr. Faust og Mephisto (djevelen) der dei rir på eit vinfat i sjølve "Auerbachs Keller". - Ein må tilføye at også Goethe har tilknytting til Leipzig: han har studert jus i denne byen... Kven har ikkje noko tilknytting til Leipzig, då?...
Måndag 10. juli 2017 var dagen for individuell heimreise. Nokre ville reise vidare på ferietur, andre reiste heim. Bussene våre tok oss tilbake til Berlin (dei fleste i alle fall), og så gjekk ein på fly eller tog etterkvart eller overnatta nokre netter i Berlin.
Eg kan seie med god samvett at denne turen var den beste, finaste og mest knirkefrie turen eg har vore med på med koristar frå Volda - og det trass at vi var så mange. Ingen manglar, ingen mista noko, ingen gløymde seg bort eller gløymde avgangar. Alt gjekk som det vart planlagt. Takk til alle.
Takk til Kjell Tore. Takk til Magnar for samarbeidet. Takk for meg :-)
PS:
For dei som er interessert i å vite kva vi hadde på programmet:
Del 1: «I opphave var…»
Johann Walter (1496 - 1570)
Komm, Heiliger Geist, Herre Gott
Melchior Franck (1580 - 1639),
Hans Leo Hassler (1564 - 1612),
Johann Lupus Hellinck (1494? - 1541) og
Stephanus Mahu (ca. 1485 - 1541?)
Ein feste Burg ist unser Gott
Heinrich Schütz (1585 - 1672)
Der 19. Psalm «Die Himmel erzählen die Ehre Gottes»
Del 2: «Til etter-tanke»
Johannes Brahms (1833 - 1897)
Warum ist das Licht gegeben
(aus: Zwei Motetten op. 74)
Felix Mendelssohn Bartholdy (1809 - 1847)
Ehre sei Gott in der Höhe, op. posth.
Edvard Grieg (1843 - 1907)
Fire Salmer op. 74
Hvad est du dog skjøn?
Guds Søn har gjort meg fri
Jesus Kristus er opfaren
I Himmelen
Del 3: «Notidas stemme»
Magnar Åm (* 1952)
Sanctus
Bert Handrick (* 1968)
Nicht das Ende, aber der Weg op. 38 (Urframføring)
I starten og mellom delane improviserte Quest klangfull og veldig vakker musikk.